Podcast no.20 Tseltal – México ay sok te lajunebmuk’ul lumetik tebanti bayalta pujkelte chameltik yu’un coronavirus; ta Chiapasyak ta bats’ijelte uts’inel ta stojol te bats’il ants winiketik
Multimedia
- Archivo de audio mp3 (2.7 Mb)
- Archivo de audio mp3 (1.4 Mb)
- Archivo de video mp4 (78 Mb)
- Archivo de video mp4 (23 Mb)
Otros idiomas
Nok’ol awaiybel, jun k’op ayej te bajem ta swenta yu’un te bats’il antswiniketik taChiapas, te chajpambil yu’un te Noticiero Chiapas Paralelo, te ya x-a’tej sok teAlianza de Medios de la Red de Periodistas de a Pie.
Yo’tik ja’ lunes jun scha’winik yu’un octubre yu’un 2020.
Te yajtalul tabajlumilal te spujkelchamel yu’un COVID-19, ya yak’ik ta nael tek’axemix ta 40 millones te ants winiketikta bajlumilal te tsakotik ta chamele; jun ajtalil te mel o’tantiksbaj ta spatiltelajuneb u’te k’alal kaj te muk’ul chamele. Ta México, te k’alal kaj ta tejk’ajelspujkel te chamel ta bayal semanaetik, te a’telpatanetik yu’un poxil la yak’ik ta nel te ayin jun smojelyajtalul te ants winiketik te ayik ta snaul poxil, sok ayotik sok te lajunebmuk’ul lumetik tebanti bayalta pujkelte chameltik yu’un coronavirusta spamal bajlumilal. TaChiapas, te ban k’alal yak’ojik ta naeletajbil ta nael teyo’tikay1 mil 63 lajeletik yu’un te chamele.
Ta yantikk’op ayejetik,Cesar Hernández Feliciano sokJosé Luis Gutiérrez Hernández,schebal bats’ilwinik tseltaletik tejajchemik taejido San Sebastián,Bachajón, taChilón,la yich’ik tsakelte k’alal yakalikta marcha te yakal spasbelik-ate te swinkilel yu’un te ejido. Ta swentask’ambeyelte muk’ul ajwalil, stejk’anelspasel te yawil yu’un te Guardia Nacional (GN) ta slumalik.
Te schebalik la yich’ik chukel ta schukojibal yu’un Ocosingo, kujchinbilik ta sjachelk’op ta stojol te a’telpatanetik.Te yanbats’il winik te yak sk’ambel-ek te ich’el ta wenta Juan Hernández Morales,maba tajbil.
Te ini k’ojt ta pasel te k’axel jo’lajuneb yu’un octubre, k’alal yakal spasbelik-a te marcha ta stojil, tejk’anotik yu’un tea’telpatanetik. Te muk’ul ajwalilyo’tan yak’ jun te waklajuneb yach’il yawil te soltaroetik ta Chiapas. te Centro de Derechos Humanos Fray Bartolomé de Las Casas, la snop ta stojol te mach’a tsakatik ya sk’an te ya yich’ik koltayel,sok ya sk’an stajik te bats’il winik te ch’ayeme. La xcholik temarcha te yakal spasbelik-a te k’alal la yich’ik tejk’anele, yakspasbelik tastojil-ate marcha sok te sk’anel ich’elta te wenta.
Ta yantikpuk k’op ayejetik, swinkilel te slumal selva Lacandonala yak’ik ta nael te swinkilel yu’un te ejido Candelaria,te ay ta Ocosingo,la stijik ta k’op te swinkilellumetik yu’un Ranchería Corozal sokSan Gregorio,te schebal ochemik ta tsoblej yu’un Asociación Rural de Interés Colectivo Unión de Uniones Independiente y Democrática (ARIC-UUID).
Ta swenta ts’akawaneyu’unstojol chopolo’tanil sok te ma’ jichuk ta pasel, te yelk’anel ixim sok nutsel, jichyakalyak’belik ta nael te a’teletik. Te uts’inelechiknaj ta swenta te yich’el ta muk’ te Bienes Comunales Zona Lacandona, te yochelik ta swenta k’inal te yich’ojik te Ranchería Corozal, San Gregoriosok yantikxan te ayik ta Reserva de la Biosfera Montes Azules.Te yich’el ta muk te yochelik ta k’inal yu’un te ch’in lumetik, maba lek la yil te ejidoCandelaria,te ja’ik, te bit’il la yak’ik ta naele, ya sk’an stunik spisil te k’inale.
Ta yantikxan k’ojyem ta pasele, ta municipioyu’un Chenalhó,te swinikab yu’un Las Abejas de Actealla yich’ik ta muk’ te jtab jawilix skajelte campamento tetenbilik lok’eleta Nuevo Yibeljoj.Ja’ik te tenbelik lok’el ta slumalik yu’un te paramilitaretik te la yak’ikte milaw ta 1997.
K’alal yakal-a te ch’ul k’in te banti la scha naik te bintik k’ojt ta pasele, te mach’atik kuxatik jilel yu’un te milelta Acteal sujawanik ta sk’anel te yakuk spasik junlekil a’telil sok te yak’beyel swokolik yu’unsmulik te paramilitaretik te kujchinbilikta swenta te bin k’ojt ta pasel ta snajilalsok te k’alal k’ojt tapasel te milawe, sok ak’a yich’ik wokol-ek te a’telpatanetikte la yak’ik te mantale.
Sok la sk’anik te yakuk yijkitayik te stujk’ik te paramilitaretik te yakatikto ta a’tel, sok te yakal stujk’aybelik te swinkilel slumalyu’un Aldama, jich bit’il ek ta Santa Martha Chenalhó,te banti ay ants winiketiktenbilik lok’elta slumalikte ya xiikte ya stajik uts’inel.
Li’ ta Chiapas Paralelo yatome jcholbeyexkotik te bintik ya xkojt ta pasele. te k’opayej ini chajpanbil sok spatrocinio yu’un DW Akademie.
Traducción y locución (sk’asesel sok scholel k’op ayej): Juan Gabriel López Ruíz
Gracias a
Sin comentarios aún.